Wojenne dzieci

Zorganizowana przez Muzeum Krakowa (Oddział Fabryka Oskara Schindlera) wystawa mierzy się z trudnym wyzwaniem, jakim jest próba pokazania wojny i okupacji z perspektywy dzieci, które w chwili wybuchu wojny 1 września 1939 miały nie więcej niż 11 lat.

Mikrohistorie kilkunastu bohaterów – różniących się bagażem kulturowym, przynależnością narodową, wyznawaną religią, statusem społecznym i ekonomicznym – tworzą szeroki pejzaż osobistych doświadczeń i zachowań wojennych dzieci.

Za sprawą wystawy pragniemy zmienić dotychczasowe postrzegania dzieci – tak, aby zobaczyć w nich nie tylko i wyłącznie ofiary, ale także aktywne podmioty i adresatów działań dorosłych. Chcemy ukazać ich rolę w tamtych okrutnych czasach, ich sprawczość – nawet jeśli była ona zależna od sprawczości dorosłych. Pragniemy też pokazać wzajemne relacje z dorosłymi, bliższą i dalszą rodziną, a wreszcie z osobami obcymi. Z szacunku do bohaterów i dla pełnego obrazu ich wojennych losów pokażemy też, choć w skrótowej formie, ich przedwojenną i powojenną historię.

Większość bohaterów wystawy przeżyła wojnę, która jednak pozostawiła w nich niezatarte ślady – zostali naznaczeni na całe życie cierpieniem psychicznym i fizycznym.

Wystawa ma charakter wielowątkowy i opiera się na szerokim spektrum źródeł tekstowych i graficznych, począwszy od zdjęć, rysunków, relacji po zarejestrowane wspomnienia audio-wideo tworzone tuż po wojnie i później, w czasach nam współczesnych. Pokażemy także – co niezwykle cenne dla muzealnej wystawy – artefakty należące do bohaterów lub artefakty z epoki ilustrujące losy bohaterów. Materiały archiwalne i artefakty pochodzą z archiwów państwowych i ze zbiorów prywatnych z Polski, Anglii oraz Izraela  Tytuły części wystawy (a zarazem poruszane na niej tematy) to: Od zabawy do konspiracji, Normalne życie, Dom schronienie, dom zagrożenie, Po aryjskiej stronie, Więźniowie obozów, Deportowani oraz Ślady życia i pamięci (część poświęcona dzieciom, które nie przeżyły wojny). Ostatnia cześć wystawy nosi nazwę Dzieci dokumentują i przedstawia wstrząsający obraz wojny i okupacji oparty na relacjach i rysunkach dzieci.

Na koniec zadajemy pytania: Czy naprawdę dziś dajemy dzieciom wszystko co najlepsze? Czy wszystkim dzieciom?

Pytania te są parafrazą zapisu z Deklaracji Praw Dziecka z 1924 r. Zgromadzenia Ogólnego Ligi Narodów, gdzie czytamy „ludzkość… powinna dać dziecku wszystko, co posiada najlepszego… bez względu na narodowość i wyznanie”.

Wystawie towarzyszyć będą dwie książki: dla dorosłych i dla dzieci.

Publikacja dla dzieci, Szkatułka. Pierrot. Piłeczka składa się z trzech opowiadań, napisanych przez Joannę Rudniańską, autorkę specjalizującą się w literaturze dziecięcej. Opowiadania, którym towarzyszą ilustracje autorstwa Igora Kubika, oparte są na losach dwóch bohaterów wystawy oraz Wojenne dzieci oraz na kreacji pisarki nawiązującej do toczącej się wojny w Ukrainie. Zachęcamy rodziców i dzieci do wspólnego czytania książki lub do jej wysłuchania w formie słuchowiska na wystawie.

Wystawie towarzyszyć będzie również bogaty program edukacyjny, dostosowany do wszystkich grup wiekowych, w tym dla osób ze szczególnymi potrzebami.