Wojenne dzieci

Wystawa "Wojenne dzieci" mierzy się z trudnym wyzwaniem, jakim jest próba pokazania wojny i okupacji z perspektywy najmłodszych - dzieci, które w chwili wybuchu wojny 1 września 1939 miały nie więcej niż 11 lat.

Mikrohistorie kilkunastu bohaterów – różniących się bagażem kulturowym, przynależnością narodową, wyznawaną religią, statusem społecznym i ekonomicznym – tworzą szeroki pejzaż osobistych doświadczeń i zachowań wojennych dzieci.

Za sprawą wystawy pragniemy zmienić dotychczasowe postrzegania dzieci – tak, aby zobaczyć w nich nie tylko i wyłącznie ofiary, ale także aktywne podmioty i adresatów działań dorosłych. Chcemy ukazać ich rolę w tamtych okrutnych czasach, ich sprawczość – nawet jeśli była ona zależna od sprawczości dorosłych. Naświetlimy relacje z dorosłymi, bliższą i dalszą rodziną, a wreszcie z osobami obcymi. Z szacunku do bohaterów i dla pełnego obrazu ich wojennych losów pokażemy też, choć w skrótowej formie, ich przedwojenną i powojenną historię.

Większość bohaterów wystawy przeżyła wojnę, która jednak pozostawiła w nich niezatarte ślady – zostali naznaczeni na całe życie cierpieniem psychicznym i fizycznym.

Wystawa ma charakter wielowątkowy i opiera się na szerokim spektrum źródeł tekstowych i graficznych, począwszy od zdjęć, rysunków, relacji po wspomnienia zarejestrowane w formie audiowizualnej, tworzone tuż po wojnie i później, w czasach nam współczesnych. Zaprezentujmy przedmioty należące do bohaterów oraz artefakty z epoki ilustrujące losy bohaterów. Materiały archiwalne i artefakty pochodzą z archiwów państwowych i ze zbiorów prywatnych z Polski, Anglii oraz Izraela.

Wystawa podzielona została na części:

• Od zabawy do konspiracji, 
• Normalne życie, 
• Dom schronienie, dom zagrożenie, 
• Po aryjskiej stronie, 
• Więźniowie obozów, 
• Deportowani,
• Ślady życia i pamięci (część poświęcona dzieciom, które nie przeżyły wojny). 
• Ostatnia cześć wystawy nosi nazwę Dzieci dokumentują i przedstawia wstrząsający obraz wojny i okupacji oparty na relacjach i rysunkach dzieci.

Na koniec zadajemy pytania: Czy naprawdę dziś dajemy dzieciom wszystko co najlepsze? Czy wszystkim dzieciom?

Pytania te są parafrazą zapisu z Deklaracji Praw Dziecka z 1924 r. Zgromadzenia Ogólnego Ligi Narodów, gdzie czytamy „(...) ludzkość powinna dać dziecku wszystko, co posiada najlepszego (...) bez względu na narodowość i wyznanie”.

Wystawie towarzyszy publikacja dla dzieci "Szkatułka. Pierrot. Piłeczka". Składa się z trzech opowiadań, napisanych przez Joannę Rudniańską, autorkę specjalizującą się w literaturze dziecięcej. Opowiadania, którym towarzyszą ilustracje autorstwa Igora Kubika, oparte są na losach dwóch bohaterów wystawy "Wojenne dzieci". Zachęcamy rodziców i dzieci do wspólnego czytania książki lub do jej wysłuchania w formie słuchowiska na wystawie.

W trakcie trwania wystawy oferujemy bogaty program edukacyjny, dostosowany do wszystkich grup wiekowych, w tym dla osób ze szczególnymi potrzebami.